

























Tượng Tam Tòa Thánh Mẫu Đẹp
Mẫu: Tượng Tam Tòa Thánh Mẫu
Chất liệu: Tượng gỗ, tượng thổ, tượng xi măng,…
Tên gọi: Mẫu Đệ Nhất (áo màu đỏ), Mẫu Đệ Nhị (áo màu xanh), Mẫu Đệ Tam (áo màu trắng)
Hoàn thiện: Sơn son thếp vàng , sơn giả cổ (làng nghề Sơn Đồng)
Kích thước: Phù hợp cung số đỏ lỗ ban

Mẫu Thượng Thiên
Còn được gọi là vị Mẫu Đệ Nhất cai quản miền trời, có quyền năng tạo ra mưa, gió, sấm chớp tức là cai quản Tứ Pháp: Pháp Vân, Pháp Vũ, Pháp Điện, Pháp Lôi. Mẫu Thượng Thiên chính là bà chúa Liễu Hạnh đã 3 lần giáng trần. Vì là người có quyền năng thống lĩnh tự nhiên, giúp ích lớn cho nền nông nghiệp lúa nước, trồng trọt của nước ta. Nên đền thờ mẫu Đệ Nhất Thượng Thiên có ở khắp nơi nhưng lớn và linh thiêng nhất vẫn là nơi Mẫu giáng trần hoặc hiển linh, lưu dấu tích. Mẫu Thượng Thiên thường tọa ở chính giữa tam tòa với màu đỏ đặc trưng và ngày hội chính là ngày 3/3 âm lịch hàng năm.

Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn
Có quyền năng cai quản miền rừng núi. Bà là vị Thánh Mẫu gắn bó với con người, cây cỏ và chim, thú. Nên nơi nào có rừng núi đều có đền thờ Mẫu Thượng Ngàn. Ngày 20/9 âm lịch hàng năm đều diễn ra lễ hội Đền Đệ Nhị với hình ảnh vị Mẫu ngồi bên tay trái và mặc áo màu xanh. Mẫu Thượng Ngàn còn có nhiều tên gọi như: Diệu Tín Thiền sư, Lê Mại Đại Vương, Đông Cuông Công chúa, Lâm Cung Thánh mẫu, Mẫu Đệ nhị Nhạc Phủ, Sơn Tinh công chúa…

Mẫu Thoải
Còn gọi là Mẫu Đệ Tam, Mẫu Thủy, cai quản miền sông nước, gắn liền với đời sống sông nước của người dân từ xưa tới nay. Thánh Mẫu Thoải thường tọa bên tay phải của ban thờ Tam Tòa với hình ảnh Mẫu mặc áo trắng và ngày hội của Mẫu Thoải là ngày 10/6 âm lịch hàng năm.

Tín ngưỡng thờ Mẫu hay còn gọi là Đạo Mẫu là tín ngưỡng rất phổ biến ở một đất nước dựa vào nông nghiệp như Việt Nam, nơi người nông dân sống phụ thuộc nhiều vào thiên nhiên. Khi người ta vui vẻ hân hoan thì đến với Mẹ; và khi họ cảm thấy buồn, họ tìm kiếm sự an ủi từ Cô. Đạo mẫu đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của thế giới, “Đạo Mẫu” vẫn luôn được coi là một phần độc đáo của văn hóa Việt Nam.
Tín ngưỡng thờ Mẫu độc nhất vô nhị của Việt Nam
Có lẽ nghi lễ phổ biến nhất của Đạo Mẫu, hay tín ngưỡng thờ Mẫu, được người Việt Nam biết đến là “hầu đồng”, hay lễ xuất thần. Ở sân khấu trung tâm, những người trung gian mặc áo choàng lụa có màu sắc khác nhau để đại diện cho các vị thần khác nhau, những người được cho là sẽ phù hộ cho mọi người sức khỏe, may mắn, giàu có và bảo vệ. Xung quanh phương tiện, hàng chục tín đồ ngồi khoanh chân mở to mắt theo dõi những động tác điêu luyện của phương tiện.

Trên nền nhạc truyền thống của dàn nhạc chơi, các linh hồn của các vị thần được mời đến để sở hữu phương tiện, những người sẽ làm sống lại một số tính cách và hoạt động đặc biệt nhất của các vị thần. Ví dụ, nếu linh hồn là một vị tướng, người trung gian sẽ thực hiện một số động tác võ thuật mạnh mẽ với một dao kiếm, và nếu tinh linh là Công chúa của Núi và Rừng, người trung gian sẽ mặc áo choàng màu xanh lá cây với đồ trang sức nhấp nháy. Màn biểu diễn này đặc biệt phổ biến và được những người theo dõi rất mong đợi, vì “Công chúa” sẽ ném tiền thật cho những người thờ cúng, tượng trưng cho lời chúc may mắn sẽ đến với họ trong đời thực. Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Mai, Trưởng phòng Tín ngưỡng học, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam cho biết: “Hầu đồng hay còn gọi là lễ xuất thần, là một hoạt động tâm linh chủ yếu của các tín đồ thờ Mẫu.
Nghi lễ hầu đồng, bao gồm một số yếu tố nghệ thuật như âm nhạc, ca hát, múa và sử dụng trang phục, không chỉ thu hút tín đồ Đạo Mẫu mà còn cả người nước ngoài. Nhiếp ảnh gia Tewfic El-Sawy ở New York đã dành 2 năm qua để ghi lại cuốn sách tiếng Anh đầu tiên về “hầu đồng” của Việt Nam. Ông nói: “Ở các tôn giáo khác cũng có những nghi lễ khác nhưng không giống hầu đồng chút nào. Họ rất khác nhau. Tôi sang Ấn Độ và đi lễ nhưng nặng hơn và không vui. Đó là một chút đáng sợ. Hầu đồng ở Việt Nam thì khác; nó là niềm vui. Tôi nghĩ đó là niềm hạnh phúc của khán giả đối với tôi. Tôi được biết rất nhiều vị thần ở hầu đồng là những nhân vật lịch sử hoặc anh hùng dân tộc. Chẳng hạn như Hoàng Bảy là có thật. Anh ấy đã tồn tại. Ông ở tỉnh Lào Cai và khi giặc ngoại xâm sang xâm lược Việt Nam, ông đã đẩy lùi chúng. Vì vậy tôi nghĩ đó là tinh hoa của Việt Nam và dân tộc của Việt Nam ”.

Lễ hội lớn nhất hàng năm của cộng đồng tín đồ Đạo Mẫu được tổ chức tại đền Phủ Dầy, tỉnh Nam Định. Hàng nghìn người dân đã hành hương về chùa để tỏ lòng thành kính với Công chúa Liễu Hạnh, Thánh Mẫu hàng đầu trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam và là một trong tứ bất tử trong văn hóa dân gian Việt Nam. Sự kiện kéo dài sáu ngày này có nhiều nghi lễ truyền thống, bao gồm cả “hầu đồng” – một hoạt động mà mọi người thường nhầm với tín ngưỡng chung. Giáo sư Nguyễn Chí Bền, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Văn hóa Nghệ thuật Quốc gia Việt Nam, Trưởng đoàn Việt Nam lập, hoàn thiện và trình hồ sơ tín ngưỡng thờ Mẫu để UNESCO công nhận, cho biết: “Tín ngưỡng thờ Mẫu của Việt Nam bao gồm nhiều hoạt động văn hóa tâm linh khác nhau. , không chỉ là nghi lễ xuất thần, ví dụ một tập văn học về Thánh Mẫu Liễu Hạnh và các vị anh hùng khác của Việt Nam. Hay hoạt động đặc sắc nhất thường được tổ chức trong Lễ hội Phủ Dầy, lễ hội tôn vinh Thánh Mẫu lớn nhất miền Bắc Việt Nam là xếp chữ ”.

Công chúa Liễu Hạnh được cho là con gái của Ngọc Hoàng, tức Ngọc Hoàng, người được phái xuống trần gian để giúp đỡ người dân Việt Nam, đặc biệt là nông dân nghèo, phù hộ cho mùa màng tươi tốt, có thêm thu nhập. Bà là mẹ của vạn vật và cai quản bốn cõi Trời, Đất, Nước, Núi và Rừng. Tuy nhiên, đối với anh Trịnh Ngọc Minh, một nghệ nhân dân gian đến từ Hà Nội, ý tưởng chính của Tín ngưỡng thờ Mẫu là tôn vinh hình tượng người mẹ và người phụ nữ trong xã hội. Anh cho biết: “Tín ngưỡng thờ Mẫu gắn liền với đời sống người dân Việt Nam. Hình tượng Thánh Mẫu, là một phần của hệ thống mẫu hệ, thực sự đại diện cho người mẹ và vai trò của bà trong mỗi gia đình. Đó là lý do tại sao mọi người nhanh chóng cảm thấy kết nối với tôn giáo này. Trong khi lớn lên,
Theo Giáo sư Nguyễn Chí Bền, chính khía cạnh nhân văn này của Đạo Mẫu đã giúp tín ngưỡng được công nhận là một trong những di sản phi vật thể của thế giới. Ông nói: “Bằng việc sử dụng các hình tượng nhân vật nữ anh hùng, tín ngưỡng thờ Mẫu tôn vinh tình yêu thương phổ biến của những người mẹ và vai trò của phụ nữ trong xã hội. Có thể hiện tại, chúng ta đang sống trong một xã hội bình đẳng hơn nhưng ở thời điểm tín ngưỡng thờ Mẫu còn hình thức, khi Đạo giáo còn thống trị thì ý tưởng tôn vinh người phụ nữ của người Việt là rất hiếm hoi và mang tính nhân văn. Đây là một trong những giá trị ý nghĩa nhất được UNESCO đánh giá cao ”.

Ở Việt Nam, đặc biệt là các tỉnh phía Bắc, hầu hết các chùa đều có bàn thờ chỉ thờ Mẫu. Bàn thờ này thường được đặt phía sau hoặc bên cạnh bàn thờ Phật chính. Nhưng phổ biến hơn, người Việt Nam thờ Mẫu trong một ngôi đền riêng gọi là “Phủ”. Tuy nhiên, ngoại trừ các Nữ thần chính, mỗi “phủ” sẽ có một hệ thống các vị thần tiêu biểu, được sắp xếp theo thứ tự khác nhau. Giáo sư Ben lại: “Chúng tôi không xem tín ngưỡng thờ Mẫu là một tôn giáo mà là một tín ngưỡng đang phát triển vì hệ thống các vị thần của nó rất đa dạng và vẫn đang phát triển. Ngoại trừ nhân vật Thánh Mẫu là Liễu Hạnh, các đền thờ khác nhau có thể có các vị thần khác nhau để thờ cúng. Đây là khía cạnh chính khác biệt của tín ngưỡng này với các tôn giáo khác ở Việt Nam mà các vị thần đã cố định và không thể thay đổi ”.
Thông qua hệ thống các Bà Chúa và các anh hùng lịch sử dân tộc, tín ngưỡng thờ Mẫu phát huy, cổ vũ bản chất tốt đẹp trong mỗi cá nhân và sự gắn bó giữa con người với con người. Nó cũng thể hiện sự kiên cường của dân tộc để chiến thắng giặc ngoại xâm và thiên tai, để xây dựng và bảo vệ đất nước Việt Nam. Nghệ nhân dân gian và vừa Trịnh Ngọc Minh tin rằng tín ngưỡng thờ Mẫu là một cách tuyệt vời để dạy mọi người về lịch sử và truyền thống của Việt Nam. Ông cho biết: “Thông qua các màn trình diễn nghi lễ và Tín ngưỡng thờ Mẫu, mọi người, đặc biệt là thế hệ trẻ có thể hiểu thêm về cội nguồn của đất nước mình, về tổ tiên. Lời ca tiếng hát tôn vinh công lao của nhiều vị anh hùng dân tộc đã có công mở mang và bảo vệ đất nước, mang lại ấm no cho nhân dân. Họ được coi là những người Mẹ, người Cha vĩ đại của người Việt Nam ”.
Tín ngưỡng thờ Mẫu hoàn toàn có nguồn gốc từ Việt Nam và là một trong những tín ngưỡng lâu đời nhất được thực hành ở Việt Nam. Người theo dõi tự hào vì tín ngưỡng đã đứng vững trước thử thách của thời gian và đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của thế giới từ tháng 12 năm ngoái. Tuy nhiên, mối lo ngại đã được đặt ra về một số phương tiện tâm linh có thể lợi dụng các tín đồ để chi số tiền lớn để tổ chức các nghi lễ “hầu đồng” đắt tiền và không cần thiết, mà họ chấp nhận vì sợ hãi và tuyệt vọng. Võ Văn Minh vừa lo lắng. Ông hy vọng cả cơ quan quản lý và tín đồ sẽ công nhận và bảo tồn giá trị thực của tín ngưỡng thờ Mẫu, thay vì bị lợi dụng. Anh cho biết: “Trước khi tín ngưỡng thờ Mẫu của chúng ta được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, thì chúng ta, những người vừa, và những người theo dõi khác vẫn cố gắng hết sức để duy trì các truyền thống và giá trị của niềm tin của chúng tôi. Chúng tôi muốn cảm ơn tất cả các thành viên trong đoàn của Việt Nam đến UNESCO đã giúp tín ngưỡng thờ Mẫu được tôn vinh. Chỉ mong các tín đồ và toàn xã hội tiếp tục gìn giữ những giá trị đích thực của tín ngưỡng thờ cúng ”.
Nguồn:
- https://vovworld.vn/en-US/sunday-show/the-unique-mother-goddess-worship-of-vietnam-516497.vov
- http://dothogo.com/tuong-tam-toa-thanh-mau